دموکرات خسته

 

بنیان گذار سبک پروتست در موسیقی کشور ترکیه،‌دموکرات و آزادیخواه،‌خواننده پرفروش‌ترین کاست تاریخ موسیقی ترکیه  

احمد کایا خواننده ی شهیر ترکیه در سال ۱۹۵۷ در شهر مالاتیای ترکیه به دنیا آمد.زمانی که نوجوانی بیش نبود به خاطر شرایط دشوار زندگی پدر،به همراه خانواده به شهر استانبول نقل مکان کردند.پدر او که قبلا در یک کارخانه نساجی کار میکرد در استانبول در نمایشگاهی به پادوئی مشغول شد.خود در وصف این وضعیت میگفت

احمد کایا خواننده ی شهیر ترکیه در سال ۱۹۵۷ در شهر مالاتیای ترکیه به دنیا آمد.زمانی که نوجوانی بیش نبود به خاطر شرایط دشوار زندگی پدر،به همراه خانواده به شهر استانبول نقل مکان کردند.پدر او که قبلا در یک کارخانه نساجی کار میکرد در استانبول در نمایشگاهی به پادوئی مشغول شد.خود در وصف این وضعیت میگفت"هر روز که از مدرسه به سوی خانه میرفتم پدر را میدیدم که مشغول شستشوی اتومبیل است و همه گاه پیش خود میگفتم هنگامی که بزرگ شدم برای پدر نمایشگاهی خواهم خرید تا ارباب خود باشد ."اما این رویائی بیش نبود چرا که اندکی بعد پدر با مرگ خود،خانواده را تنها گذاشت.او که کوچکترین عضو خانواده بود در شرایط بسیار دشوار و سخت گذران زندگی میکرد.خود میگفت"روزهائی بود حتی قادر به تهیه بلیط برای استفاده از اتوبوس شهری نبودم ."
دوران جوانی کایا برابر شد با کودتای﴿کنان اورن﴾و خفقان شدیدی که بر فضای سیاسی جامعه ترکیه‌تحمیل گردید.او که به شدت مخالف وضع موجود بود در سال ۱۹۸۵ به کمک دوستان خود آلبومی از ترانه‌هایش را منتشر کرد که به گفته‌اش هیچ امیدی به استقبال آن از طرف مردم نداشت و تنها در پی آن بود که بوسیله ی ترانه هایش اعتراض خود را را به شرایط حاکم اعلام دارد.چند روز پس از عرضه آلبوم ماموران قضایی ترکیه کاست او را به دلیل وجود چند ترانه ی سیاسی جمع آوری نمودند.پس از اعتراض‌فراوان،در نهایت فروش کاست او آزاد اعلام شد.همین فعل و انفعالات سبب شهرت نام کایا گشت وکاست او با استقبال نسبتا خوبی مواجه شد.
آلبوم دوم او ترانه‌ی شفق نام داشت.وجود شعری به همین نام از﴿اولکو تامر﴾که به دلیل داشتن افکار سیاسی در انتظار اعدام بود،موجب آوازه‌ی هر چه بیشتر کایا شد.
اما کایا در سال ۱۹۸۷ در پی آشنایی با﴿یوسف هایال اوغلو﴾ فصل جدیدی را در زندگی هنری خود آغاز کرد. آلبوم بپا می‌خیزیم که بیشتر شعرهایش از هایال اوغلو بود در شرایط انسداد شدید سیاسی ترکیه،او را در زمره‌ی خوانندگان برتر و معترض ترکیه قرار داد.
کایا در تمام سالهای خوانندگی با شعرای بزرگ ترکیه همکاری کرد.علاوه بر هایال اوغلو،بزرگانی همچون ﴿آتیلا ایلهان﴾و﴿اورهان کوتال﴾از جمله شعرائی بودند که کایا از شعرهای آنها استفاده می‌کرد.لقب کایا "دموکرات خسته"بود که برگرفته از کاستی به همین نام از او بود.حضور او در هر مکانی مشکلاتی را بوجود می آورد چرا که با سخنانش مخالفان آزادی در ترکیه را آزار میداد.به همین جهت،کایا سالها از اجرای کنسرت در داخل ترکیه محروم شده بود.خود می گفت کاری خواهد کرد که هیچ گاه از ذهن مخالفانش پاک نگردد و همه گاه آنها را خواهد آزرد.یک بار در برنامه‌ای تلوزیونی اعلام کرد کفنخویش را هر زمان با خود حمل می‌کند و هر لحظه آماده‌ی مرگ در راه آزادی‌ست.
کایا در سال ۹۸ در مراسم اهدای جایزه ی سال به برترینهای ترکیه ﴿جوایز انجمن روزنامه نگاران﴾ اعلام کرد که در آلبوم جدید خود ترانه‌ای کردی اجرا خواهد کرد و سپس کانالهای رسانه‌ای ترکیه را تهدید کرد که در صورت عدم پخش کلیپ آن،باید پاسخگوی مردم باشند.همین مساله موجب گردید که مخالفان کردهای ترکیه که همان ملی گرایان افراطی آن کشور بودند،اعتراض وسیعی به او نمایند.به دلیل وقوع درگیری هایی در آن مراسم،روز بعد دادگاه امنیتی ترکیه کایا را احضار نموده و بازداشت کرد.ساعاتی بعد،‌پس از اعتراض وکلای کایا، او را به قرار وثیقه آزاد کردند.
کایا متهم بود که سالها قبل در چند کشور اروپایی از جمله بلژیک و آلمان کنسرتهایی به حمایت از حزب پ. ک. ک برگزار کرده است.چند ماه بعد از این ماجرا،کایا به قصد برگزاری کنسرت راهی فرانسه شد و به دلیل جو نامناسب ترکیه بر اثر غوغای رسانه‌های گروهی بر علیه‌اش،تصمیم به اقامت در آن کشور گرفت.او به کمک همسر﴿فرانسوا میتران﴾رئیس جمهور فقید فرانسه،توانست اقامتی یکساله دریافت کند.در همین حال کایا در دادگاه ترکیه به ده سال حبس بصورت غیابی محکوم گردید.چند ماه پس از این وقایع،در صبحگاه ۱۶ نوامبر ۱۹۹۹ در سن ۴۲ سالگی به سبب حمله قلبی در شهر پاریس دیده از جهانفرو بست.
کایا در مجموع ۲۱ آلبوم از ترانه‌هایش به یادگار گذاشته است که ۱۹ کاست قبل از مرگ و ۲ کاست بعدی پس از مرگش به کوشش همسر وفادارش منتشر شده است.معروفترین آلبوم او ﴿ترانه هایم برای کوه‌ها﴾ منتشر شده به سال ۹۴ نام دارد که بیش از ۵/۱ میلیون کاست فروش کرد و جز پر فروشترین آلبومهای تاریخ موسیقی ترکیه است.معروفترین اثر او ﴿با گریه‌هایمان﴾از همین آلبوم است که موافقان و حتی مخالفانش را به تحسین واداشت.شعر ترانه‌های او در قالب سبک﴿پروتست﴾ارائه شده و بدین سبب او را بنیانگذار سبک پروتست در ترکیه میدانند.آنچنان که از لحاظ موزیک او را پایه گذار سبک موسیقی آزاد درترکیه می‌خواند.
رک گویی و جرات فراوان از مشخصه‌های بارز کایا بود.خود میگفت که همیشه بر لبه پرتگاه قدم میدارد و از این کار نیز هیچ ابائی ندارد.آرامگاه او در گورستان﴿پرلاتنر﴾ پاریس واقع است.همسر او با بازگرداندن جنازه اش به ترکیه مخالفت نمود و اعلام کرد که ترکیه شایستگی آن را ندارد که مرد بزرگی چون او در خاک‌آن دفن گردد.
شعار کایا احترام به عقیده و آزادی اندیشه بود و عمر خود را نیز در این راه نثار کرد.تاریخ ترکیه،کایا را‌بخاطر تاثیری که بر موسیقی و فضای سیاسی برگرفته از آن گذاشت هرگز فراموش نخواهد کرد.

به کمک دوست تبریزی‌ام و ترکی‌ی که در این چند سال دست و پا شکسته یاد گرفته بودم یکی از عرهای کایا را ترجمه کردم.دوست‌ام می‌گفت که شعر بسیار ادبی‌ست و ترجمه‌ای که ما کرده‌ایم بسیار ناقص و دور از نسخه‌ی اصلی‌ست.اما دلیل اصرار من برای آورن همین شعر،آهنگ وحشتناک زیبای آن است.